Szczepienie na COVID-19 w ciąży. Wywiad z dr. Tadeuszem Oleszczukiem.

Chociaż dużo mówi się ostatnio na temat szczepionki na COVID-19 to temat szczepienia w czasie ciąży nadal pozostaje niezgłębiony. Jako szkoła rodzenia sami mieliśmy kłopot z odpowiedzią na Wasze pytania bo czasami nawet lekarze nie wiedzą co mówić swoim pacjentkom. Postanowiliśmy więc poszukać odpowiedzi w najbardziej wiarygodnym źródle. Zapytaliśmy o szczepionki Tadeusza Oleszczuka, doktora nauk medycznych, ginekologa-położnika, 30 lat pracy zawodowej od asystenta do ordynatora oddziału położniczo-ginekologicznego, autora licznych publikacji w profesjonalnych czasopismach medycznych, miesięcznikach i kwartalnikach. W marcu 2020 ukazała się Jego pierwsza książka “Czego ginekolog ci nie powie” (wyd. Pascal) i została uznana za bestseller działu “zdrowie” na Empik.pl. Kilkukrotny gość „Dzień dobry TVN”.

Oto czego udało nam się dowiedzieć:

PICOLINO: Czy szczepienie w czasie ciąży jest bezpieczne? Czy mogą wystąpić powikłania u matki i dziecka?

DR. TADEUSZ OLESZCZUK: Wyniki zakończonych badań kilka tygodni temu pokazują, że szczepienie jest bezpieczne. Szczepionki przeszły cały obowiązkowy cykl badań klinicznych z zachowaniem wszystkich zasad badań. Takie same zasady dotyczyły wszystkich dopuszczonych od wielu lat szczepionek (jak choćby WZW A, WZW B, czy zalecane do przyjęcia przed wyjazdem do Afryki, czy Azji). Jeszcze kilka miesięcy temu nie było wyników badań i szczepienia w ciąży były zalecane dopiero w II trymestrze. Obecnie można szczepić w każdym okresie ciąży. Wyniki badań pokazują, że osoby zaszczepione przechodzą bardzo łagodnie, jeśli zostaną zarażone. W ciąży matka wytwarza przeciwciała, które dziecko otrzymuje już drogą krwionośną, a po porodzie zabezpieczają niemowlę jeszcze przez 6 miesięcy. Dodatkowo zaszczepiona matka przekazuje gotowe przeciwciała dziecku podczas karmienia piersią. Ważne jest, aby jak najdłużej karmić piersią.

P: W którym miesiącu ciąży najlepiej się zaszczepić? A może przed ciążą lub po jej rozwiązaniu?

TD: Zalecenia mówiły o szczepieniu od II trymestru. Obecnie można szczepić w każdym trymestrze. Ważne, aby wyprzedzić ryzyko zainfekowania wirusem. Obserwowane czasem silne reakcje poszczepienne pokazują, że takie osoby w chwili szczepienia nie wiedziały, że kilka dni wcześniej zostały zainfekowane wirusem. Nie było jeszcze przeciwciał ani odpowiedzi komórkowej, bo nie zdążyła się wykształcić. Szczepienie pozwala na wytworzenie odporności humoralnej (przeciwciała) i komórkowej (krwinki białe) na antygen wirusa i jeśli on się pojawi, to taka osoba ma przygotowaną odpowiedź immunologiczną. Nawet, więc jeśli stwierdza się obecność przeciwciał, bo już się wcześniej przechorowało, to warto się zaszczepić, bo w ten sposób wzmacniamy linię obrony o odporność komórkową. Jeśli nie ma wskazań do pilnego szczepienia to najlepiej je wykonać po zakończeniu organogenezy.

P: Które kobiety w ciąży są bardziej narażone na zakażenie COVID-19 i z uwagi na to powinny się zaszczepić?

TD: Ciężarne z zaburzeniami metabolicznymi, cukrzycą, nadciśnieniem z chorobami wynikającymi z osłabionego układu odpornościowego. Lepiej wytworzyć odporność na podstawie szczepionki, niż ryzykować ciężki przebieg walki w sytuacji zarażenia się aktywnym wirusem.

P: Czy jeśli zaszczepiłam się przed zajściem w ciążę, to drugie szczepienie powinnam przyjąć normalnie we wskazanym terminie?

TD: Tak. Nawet jeśli już minął czas zalecanej kolejnej dawki. Preferowanymi preparatami do szczepienia przeciwko COVID-19 w ciąży są preparaty mRNA (firmy Pfizer oraz Moderna).

P: Czy będąc w ciąży, jestem tak samo chroniona szczepionką, jak inne osoby? Czy ciąża osłabia działanie szczepionki?

TD: Układ immunologiczny ciężarnej działa na nieznacznie zmniejszonych obrotach, bo przyjmuje i dba o rozwój ciąży. Od wielu lat w Europie są prowadzone szczepienia ciężarnych na inne choroby z dobrym skutkiem i nie stwierdza się z tego tytułu zagrożeń. Ciąża nie osłabia działania szczepionki, a pozwala noworodkowi na zdobycie gotowych przeciwciał w pierwszych tygodniach życia i chroni niemowlę do sześciu miesięcy po porodzie.

P: Jakie są przeciwskazania do szczepienia się w ciąży?

TD: Aktualnie istniejące infekcje, choroby z zaburzeniem układu krzepnięcia.

P: Czy COVID może wpłynąć na utratę ciąży lub inne patologie?

TD: Kobiety w ciąży należą do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia COVID-19. Prawidłowo przebiegająca ciąża będzie dodatkowo chroniona po szczepieniu przed powikłaniami przebycia infekcji. Wytwarzanie przeciwciał będzie bezpieczniejsze niż przechorowanie infekcji.

P: Czy któraś z dostępnych szczepionek jest najlepsza dla kobiet w ciąży?

TD: Zalecanie jest korzystanie ze szczepionek mRNA (Pfizer, Moderna)

P: Jakie efekty uboczne szczepionki mogą wystąpić u kobiety w ciąży?

Uczucie bólu w miejscu podania szczepionki przez jeden lub dwa dni, lub objawy lekkiej infekcji. Większość zaszczepionych nie odczuwa jednak niepokojących objawów.

W ciąży ważne jest przygotowanie się do niej przynajmniej kilka miesięcy wcześniej poprzez zmianę diety na opartej w przewadze na ekologicznych warzywach. Bardzo istotne jest wykluczenie anemii czy stanów zapalnych (np.: jama ustna) w organizmie. Prawidłowe nawodnienie i rezygnacja z cukru i słodkich owoców, które nie są wsparciem dla różnorodności mikroflory jelit, która decyduje o odporności. Wzrost spożycia cukru w ostatnich dziesięcioleciach zwiększa ryzyko chorób metabolicznych prowadzących do nadwagi, otyłości i cukrzycy. Są to zaburzenia bardzo obciążające układ odpornościowy i utrudniające zachowanie zdrowia i wychodzenie z infekcji. Na ciężki przebieg infekcji są narażone osoby z chorobami współistniejącymi (zaburzenia tolerancji glukozy, cukrzyca, alergie, choroby układu krążenia).