Mowa
0-3 miesiące
W tym czasie rozwój mowy jest na etapie głużenia. W wokalizacjach dziecka między pierwszym a trzecim miesiącem życia usłyszmy mimowolne odgłosy gardłowe (np. przypominające „r”, „gr”), głoski tylnojęzykowe („k”, g”, ch”), a niekiedy melodyjne, przedłużone samogłoski, np. „aa”, „ee”.
3-6 miesięcy
W tym okresie nasila się również eksperymentowanie z narządami mowy: parskanie, piski, mruczenie, wibracje wargami – niekiedy z wypuszczaniem bąbelków śliny, wokalizacje w różnych intonacjach. Po okresie głużenia, około 5-6 miesiąca życia przychodzi czas na gaworzenie. Cechuje je wypowiadanie pojedynczych sylab, np. „ma” czy „da” oraz ich wielokrotne powtarzane ciągi: „ma-ma-ma-ma”, „da-da-da-da”.
6-9 miesięcy
Utrzymuje się gaworzenie, częściej w postaci zduplikowanych sylab, np. „ma-ma” czy „da-da”, ale jeszcze bez nadawania im świadomego znaczenia. W rozwoju mowy zaczyna pojawiać się dźwiękonaśladownictwo, czyli umiejętność naśladowania zaprezentowanych dziecku przez inną osobę dźwięków, prostych sylab. Będzie ono podstawą do nabywania pierwszych słów i wyrażeń dźwiękonaśladowczych.
9-12 miesięcy
Dziecko w tym wieku używa gestów naturalnych, takich jak „pa pa” czy „kosi kosi” oraz gestu wskazującego. W słowniku dziecka pojawia się pierwsze świadomie wypowiedziane słowo oraz wyrażenia dźwiękonaśladowcze, np. odgłosy naśladujące zwierzęta czy pojazdy.
2. Rozwój społeczno-emocjonalny
0-3 miesiące
Około 2-3 miesiąca życia niemowlę skupia wzrok na twarzy opiekuna, zaczyna reagować na jego uśmiech i głos, uspokaja się w reakcji na dotyk i pieszczotliwą mowę. W tym czasie zazwyczaj pojawia się uśmiech społeczny, czyli w odpowiedzi na uśmiech drugiej osoby.
3-6 miesięcy
Wraz z rozwojem możliwości fizycznych oraz poznawczych dziecka, zaczyna ono domagać się uwagi czy np. wyciągnięcia z łóżeczka poprzez wokalizację czy wyciąganie rąk do dorosłego. W tym czasie może pojawić się strach przed obcymi osobami.
6-9 miesięcy
Około 9 miesiąca życia obserwujemy znaczny przyrost umiejętności społecznych u dziecka: w tym czasie rozwija się umiejętność naśladowania innych osób oraz brania aktywnego udziału w prostych zabawach. U części dzieci w tym lub późniejszym czasie pojawi się lęk separacyjny.
9-12 miesięcy
Rozwija się umiejętność zabawy celowej oraz wspólnej z dorosłym, dziecko chętnie bierze w nich udział, poszerza się ich repertuar. Niemowlę przed pierwszymi urodzinami doskonali swoje umiejętności komunikacyjne i społeczne.
Przeczytaj wszystkie artykuły z cyklu: Rozwój poznawczy u dzieci, na co zwrócić uwagę oraz Rozwój motoryczny u małych dzieci
Gabriela Michalik – psycholog dziecięca, logopeda